HATİCE DALAK ( Uzman Psikolojik Danışman )
Pandeminin hayatımıza girmesiyle birlikte iş, okul ve sosyal yaşantımız görüntülü çevrimiçi görüşmelere taşındı. CNBC haber kanalının yayınladığı bilgiye göre Aralık ayında 10 milyon olan günlük zoom kullanıcısı sayısı Mart ayında 200 milyon olarak kayıtlara geçmiştir. Video konferanslar bir yönüyle haberleşmeyi kolaylaştırıp yolda geçirilen zamandan tasarruf sağlarken bir yönüyle sürekli ekran önünde olmanın zorluğu baş göstermeye başlıyor.
Karantina ve izolasyonun ilk başladığı zamanlarda e-posta kutularına, sosyal medya uygulamalarına birçok ücretsiz, halka açık, bir süreliğine geçerli aktivite haberleri düştü. Bir yandan virüs salgını mücadelesi verirken diğer yandan bu etkinlikleri takip etmek de sanal bir koşturmacaya dönüştü. Uzunca zamandır kendimize ayırmayı beklediğimiz zaman artık elimizdeydi? British Museum’u ziyaret edip instagramda bir canlı yayına katıldıktan sonra arkadaşlarımın çevrim içi doğum günü partisine katılmak gibi uzun cümlelerle bir bahar, ardından da yaz geçirdik.
Bu değişim beraberinde duygusal ve fiziksel bazı etkiler getirdi. Ekranınız dondu ve onlarca yüz sizi izliyor. Geriliyorsunuz, düzeltmeye çalışıyorsunuz./ Sesiniz karşı tarafa gitmiyor. / Kesik kesik gelen sesi anlamak için dikkatinizi yoğunlaştırıyorsunuz./ Tam konuşmak isterken başkaları söz alıyor. / Görüntü bulanık./ Bir yandan online toplantı devam ederken bir yandan mailler cevap bekliyor ve o sırada iş arkadaşınız bir soru sormak için sizi arıyor./ Mesai bitiyor, sırada arkadaşlarınızla, akrabalarınızla çevrimiçi buluşmalar var. / Akşam ekranı kapattığınızda fiziksel olarak iş yerinde bulunmaktan daha yorgun hissediyorsunuz.
Çevrimiçi görüşmelerin sıklığı ve yukarıdaki örnekler arttıkça bu görüşmelerin daha önce bilmediğimiz bir etkisini keşfettik. Bu etki “zoom yorgunluğu” olarak adlandırıldı. Sadece zoom kullanıcıları için değil skype, teams, facetime, google hangouts ve diğer video konferans uygulamalarını kullananlar için de geçerli bir terim.
Tüm bunlar bizim için zorunlu olan evde kalma ve evden çalışma ile ilgili tümden zararlı ya da dezvantajlı anlamına gelmemektedir. İçerisinde bazı avantajlar ve bazı dezavantajlar var. Ve bu yazı zoom yorgunluğunun farkına vararak bu yorgunluğun üstesinden gelebilmek için yapılabileceklere dikkat çekmektedir.
Zoom yorgunluğunun oluşma sebepleri nelerdir? Ve bunun üstesinden gelmek için neler yapılabilir?
Sözsüz iletişimin çoğu kısmını kaçırıyoruz
Ekranın önündeki buluşmalar, fiziksel buluşmaların yerini tam olarak tutmuyor. Aynı ortamda olduğumuz kişilerin bize ilettikleri sözsüz mesajları da alabiliyoruz ancak bunu kameradan anlamak oldukça güç. Hislerimizin ve tutumumuzun büyük bir kısmı yüz ifadeleri, ton, sesin perdesi, jestler, duruş ve iletişim kuranlar arasındaki mesafe gibi sözsüz sinyaller aracılığıyla iletilir. Yüz yüze buluşmada, bu ipuçlarını otomatik olarak alır, işler ve aynı zamanda konuşmacıyı dinleyebiliriz. Ancak bir video görüşmesinde, bu sözsüz ipuçlarını almak için daha çok çalışmamız gerekir. Daha fazla dikkati bu kısım için toplamak da enerjimizi tüketir.
Vanderbilt Üniversitesi psikoloji profesörlerinden Brian Wind’in belirttiği üzere beynimiz sosyal ipuçlarını görüntülü görüşme üzerinden almak için fazlaca çaba harcıyor çünkü ona tanıdık gelen bir durum değil. Aynı ortamdayken kendiliğinden ve bütünsel olarak alınabilen mesajlar görüntülü görüşmede böyle değildir. Zihnimizin bu kısma odaklanma için alışık olduğundan fazla efor sarfetmesi beraberinde yorgunluğun gelmesi anlamına geliyor.
Ya çocuklarım toplantımın ortasına girerse?
Uzaktan çalışma ortamımız ile ilgili çalışma arkadaşlarımıza kötü görünmekle ilgili kaygılandığımız zamanlar olabilir. Zoom arka planım aniden bozulacak ve benim istifleme eğilimim ortaya çıkacak mı? Ya da komşumdan inşaat sesleri tam ben önemli bir konuyu anlatırken sesimi bastıracak mı?
Kahve molası buluşmaları yok
Bir toplantı başlamadan önce kahve-su alma gibi durumlarda kısa bir hal hatır sormak, toplantı odasının dışında olmak basit bir enerji arttırma şeklidir. Fakat evde, bir işe odaklandıktan sonra zoom toplantısına katılır ve çoğunlukla ara vermeyiz.
Bunun yanında yürümenin yaratıcılığı arttırdığı bilinir. Toplantılar/dersler arası yürümeler, sunum boyunca hareket etmek gibi konular çalışma ortamında olduğumuzda daha kolaydır.
Kendi yüzünüze bakmak stresli hissettirebilir
Yüzümüzdeki ipuçlarına artan vurgu ve kişinin kendisini görmesi bir stres faktörü olarak rol oynayabilir. Sahnede olmak gibi... Bu da her zamankinden daha fazla enerji alır. Kendi negatif yüz ifadelerinizi -öfke ya da tiksinme gibi- görmek başkalarının yüzünde bunları görmekten daha yoğun duygulara yol açabilir.
Dinliyor musun? Yoksa dondun mu?
Gerçek hayat konuşmalarında sessizlik önemlidir ve doğal bir ritim yaratır. Fakat bir video araması içinde, sessizlik sizi teknolojiyle ilgili kaygılı hale getirebilir. 1 saniyelik gecikme bile online alanda kişiyi daha az odaklanmış gösterebilir. Ek olarak, insanların mikrofonlarının açık ve kapalı hale gelmesi, geç bağlanmalar ve arka plan sesleri görüşmenin akıcı geçmemesi anlamına gelir.
Görüntülü görüşmeler tüm dikkatinizi ister
Yüz yüze ya da telefonda sevdiklerimizle görüşürken beynimizi çamaşır katlamak, yürüyüşe çıkmak, yemek pişirmek gibi diğer aktivitelere yönlendirebiliriz. Hala dinlediğimizi gösteren diğer sözsüz iletişim öğeleri ile göstererek gözümüzü o kişiden ayırabiliriz. Ancak bu durum görüntülü görüşmede farklıdır, tüm dikkatimizi vermemiz gereken konuşulmamış bir beklenti söz konusudur.
Bunun yanında video konferans görüşmelerinde birden fazla kişinin konuşması karmaşa yaratırken aynı ortamda gerçekleşen görüşmelerde kişiler akıcı bir konuşmanın içinde tek tek yer alabilirler. Kısa molalar (çay almak, dışarıya çıkıp gelmek vb.) almak daha kolaydır.
Görüntülü sosyal buluşmalardan ayrılma zorluğu
Çevrimiçi ortamda ve herkesin çoğunluklu evde olduğu pandemi döneminde şöyle bir düşünce size eşlik edebilir ya da sizinle ilgili böyle düşünülmüş olabilir: “Görüşme için uygundur”. Aynı ortamda gerçekleşen sosyal buluşmalardaysa çoğunlukla önceden plan yapılarak, teyitleşilerek buluşmalar gerçekleştirilir. Yıllardır kullandığımız tarifin yerine yenisini hazırlamak damak tadımıza yabancı olabilir. Sınır koyamadığımız, kabul ettiğimiz ve sonlandıramadığımız görüntülü görüşmeler bizde yorgunluğa yol açabilir.
Bu yorgunluk nasıl azaltılır?
Görünen o ki yeni “normal” çalışma alanı eskisinden farklı olacak, Zoom gibi çevrimiçi görüntülü görüşmeler hayatımızda olmaya devam edecek. Fakat, çevrimiçi görüntülü görüşmelerin negatif etkisini azaltabilmek için yapılabilecekler var.
- Her şeyden önce bu toplantı/buluşma gerçekten gerekli mi gözden geçirin. Bazı durumlarda, detaylı yorumlarla döküman paylaşımı buluşma ihtiyacı azaltabilir.
- Katılabileceğiniz zoom buluşmalarını mesaj ve e-postaları kullanarak sınırlandırın.
- Bazı durumlarda telefonda konuşmak daha iyidir. Telefonda sadece sese odaklanmamız gerekir ve etrafta yürümek düşünmemizi kolaylaştırır.
- Sevdiklerinizle sosyal buluşmalarınızda eğer ekrandan uzaklaşma ihtiyacınız varsa bunu “Kendime zaman ayırmam gerek, o yüzden bugünlük izninizle buluşmadan ayrılıyorum.” “Keşke davetine katılabilsem ancak bugün ekrandan uzak birkaç saati kendime ayırmaya ihtiyacım var.” gibi sınır koyucu cümlelerle ifade edebilirsiniz.
- Dijital detox yapın. Bunun için televizyon, tablet, bilgisayar, telefon vb. teknolojik aletleri bir kenara bırakarak sevdiğiniz etkinliklere yönelebilirsiniz.
- Kendinize doğada zaman ayırarak beyninizi dijital olmayan uyaranlarla dinlendirebilirsiniz. Bu şarj olmayı ve yeni çevrimiçi görüşmeli haftaya hazırlanmayı kolaylaştırır.
- Görüntüsüz, sesli görüşmeler yapabilirsiniz. Bu beynin sosyal ipuçları aramak için harcadığı enerjinin ortadan kalkmasına yardımcı olur.
Hatice Dalak Göz
Uzman Psikolojik Danışman
Faydalanılan kaynaklar:
https://www.bbc.com/worklife/article/20200421-why-zoom-video-chats-are-so-exhausting
https://ideas.ted.com/zoom-fatigue-is-real-heres-why-video-calls-are-so-draining/
https://www.health.com/condition/infectious-diseases/coronavirus/zoom-fatigue
https://hbr.org/2020/04/how-to-combat-zoom-fatigue
https://www.cnbc.com/2020/04/03/how-zoom-rose-to-the-top-during-the-coronavirus-pandemic.html
